پیر پالان دوز و آرامگاه جاودانه اش از اماکن دیدنی به جهت معماری و از طرفی یکی از پر بازدیدترین اماکن و جاذبه های شهر مشهد می باشد که سالانه میزبان زائران و مسافران زیادی میباشد.
بنای اولیه آرامگاه شیخ مربوط به عهد صفویه بوده است که سلطان محمد (معروف به خدابنده) پدر شاه‌عباس صفوی آن را در سال ۹۸۵ (ه. ق) بنا نهاد و در سال‌های اخیر توسط آستان قدس بازسازی شده است.
مقبره پیر پالاندوز مربوط به دوره صفوی ـ دوره معاصر است و در مشهد، خیابان نواب صفوی، ضلع شرقی حرم امام رضا (ع) واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آرامگاه پیر پالان دوز | شیخ محمد عارف عباسی
شیخ محمدعارف عباسی مشهور به « پیر پالان دوز » از عرفا و پیران سلسله ذهبیه است که در نیمه دوم قرن دهم هجری قمری در روستای کارند مشهد و معاصر شیخ بهایی متولد شد.
وی علاوه بر اینکه در عرفان به مقامات بلندی دست پیدا کرد، در کیمیاگری و خطاطی متبحر بود.شیخ محمد در خط ثلث استاد بود، و هفت سوره از قرآن نگاشته شده به خط خوش ایشان موجود است.
شیخ محمد عارف، بر مبنای باور توحیدی خود، توکل بر خدا، ذکر تشکر، خدمت، طاعت، قناعت و ایثار که از صفات عارفان است به جست‌وجوی راه معرفت پرداخت و مدتی از عمر خود را به کسب فیض از اهل حق سپری کرد و به بروز کراماتی معروف شد.
وی با آنکه امی و مکتب نادیده بود، به دو بال عشق و همت و به یاری نیروی ولایت مرشد خود، در راه رسیدن به حق سیری بلند فرمود و مسئله‌آموز ۱۰۰ مدرس بود.
پیر پالان دوز برای ساختن خویش، در جست‌وجوی مردان حق برخاست. با عنایت حضرت پروردگار به حضور شیخ کمال‌الدین حسین تبادکانی (تاج‌الدین خوارزمی) راهنمای اهل دل آن روزگار رسید.
از خدمت او کسب آداب سلوک راه خدا کرد و بر حسب آمادگی ذاتی خود مورد توجه مبارک استاد شد و پس از سپری کردن مدارج کمال به خلافت شیخ خود معین شد و به دامادی وی سرفراز آمد.
پس ار رحلت شیخ تاج‌الدین حسین تبادکانی، به واسطه زیاد شدن رهبران دروغین، از دستگیری و ارشاد طالبان تن زد و به کفاشی سرگرم شد و دور از غوغای مریدان و هیاهوی انکارآمیز منکران، چشم به زیارت جمال دلدار حقیقی گشود.
آرامگاه پیر پالان دوز | بیشتر بدانیم
چندین بار از طریق باطن وی را بر پذیرفتن مسند ارشاد فرمان دادند و او شانه خالی کرد. پس از گذشت یک سال، حضرت امام قائم مهدی مولانا ابو صالح حجه الله بن الحسن العسکری(روحی فداه) بر در دکانش حاضر شد
از شدت و تندی گلیم او را گرفته بر افشاندند و رفتند. پیر پالان دوز دریافت که خاطر امام از وی آزرده شده است. لرزی سخت بر اندامش افتاد و بیمی جانکاه فضای بیکران جانش را فراگرفت.
چونان که تاب نیاورد و به سوی خانه رفت. پس از آن رویداد، در عالم معنا دید که مأموران الهی او را نزد امام قائم(عج) حاضر کرده، بر دیواری به چهار میخ کشیدند و تنبیه کردند.
در این حال، امام رضا(ع) حاضر شده، از وی شفاعت کرد و او را از شکنجه رهایی بخشود. پس از دلجویی و اندرزگویی، او را به دستگیری و راهنمایی طالبان دستور فرمود.
پیر پالان دوز چون به خود آمد، به اندازه یک سال از آن شکنجه، اسیر بستر شده، بی‌حال بود تا پس از سالی سلامتی خود بازیافت و به ارشاد نشست.
هر چند مریدان و دوستداران وی بسیار شدند، به مردی مایه‌دار و با استعداد، که شایستگی خلافت داشته باشد دست نیافت. سرانجام از این رهگذر ملول شده، نزد امام هشتم(ع) شکوه سر داد.
امام او را به برآورده شدن درخواستش مژده داد. از آن پس اندک نگذشت که شیخ حاتم، خواهرزاده شیخ، به خدمتش شتافت. پیر پالان دوز او را شایسته تربیت و آماده کسب معرفت یافت و به ارشادش همت گماشت.
سرانجام محمد عارف عباسی در سال ۹۸۵ (ه. ق) جان به جانان تسلیم کرد. مقبره این عارف بزرگ در شمال شرقی حرم مطهر رضوی، واقع در ابتدای خیابان نواب صفوی قرار دارد.
آرامگاه پیر پالان دوز | درباره بنا و آرامگاه
بنای پیر پالان دوز چهار ضلعی بوده و دارای گنبد پیازی شکل و ایوان آجری زیبا است. در داخل بقعه بر سقف ها بقایای نقاشی هایی از دوران صفویه وجود دارد. بنا با کاشی های ساده فیروزه ای رنگ تزئین شده است.
تاریخ ساخت بنا مربوط به سال ۹۸۵ قمری می باشد. این مقبره در قسمت شمال شرقى مجموعه حرم حضرت رضا (ع) قرار دارد و شامل بنایى چهارگوش با گنبدى بر فراز آن، و ایوانى آجرى در مقابل است.
در داخل بقعه، شاه‌نشینى است که در بالاى آن، یزدى‌بندى‌هایى اجرا شده که در اصل داراى نقاشى بوده است، و به داخل بقعه پیر پالان دوز جلوه ی خاصى مى‌بخشیده است.
بدنه‌هاى بنا، از دوران صفویه، داراى تزئینات نقاشى بوده که بر اثر گذشت زمان و نفوذ رطوبت، جز بخش کمى از آن که مرمت و ثابت گردیده، بقیه از میان رفته است. در زیر کاسه ی گنبد نیز ترنج زیبایى با نگاره‌هاى گیاهى نقش‌اندازى شده است.
نماى خارجى بنا به ایجاد طاق‌نماهاى تیزه‌دار آجرى و پشت‌‌بغل‌هاى کاشى و قاب‌هاى مستطیل تزئینى بر فراز آن‌ها، در عین سادگى، منظره‌اى زیبا دارد. سطح گنبد پیازى شکل فراز بنا که بر روى گردنى استوانه‌اى شکل استوار شده، داراى پوشش ساده‌اى از کاشى فیروزه‌اى است.
شکل کلى بنای پیر پالان دوز و بازمانده‌‌هاى نقاشى‌هاى درون آن، بنا را اثرى از دوران صفوى معرفى مى‌کند که در سال ۹۸۵ هـ.ق ساخته شده است. تاریخ مزبور، بر کتیبه ی سنگ سفید مربعى کنده شده است.
همانطور که در مقدمه این متن عنوان کردیم این اثر جاودانه و آرامگاه پیر پالان دوز در مشهد، خیابان نواب صفوی، ضلع شرقی حرم امام رضا (ع) واقع شده است و مشا میتوانید برای بازدید از آن اقدام نمایید.
سلسله ی ذهبیه و هر انچه میدانیم
ذهبیه یکی از سلسله‌های تصوف اسلامی است که در ایران و سایر کشورها پیروانی دارد؛ ولی ذهبیه به عنوان یکی از سلسله‌های تصوف شیعی شناخته می‌شود.
قدمت سلسله دراویش ذهبیه را به قرن سوم هجری قمری و به ابومحفوظ معروف بن فیروز کرخی معروف کرخی نسبت می‌دهند.
از مشایخ آن می‌توان جنید بغدادی و سری سقطی و احمد غزالی و نجم الدین کبری را نام برد. در فارس، خراسان، آذربایجان، خوزستان و برخی بلاد دیگر، پیروان این سلسله پراکنده‌اند.
شخصیت به خاک سپرده شده در این بقعه، با توجه به نوشته ی سنگ مزارش، «محمد عارف عباسی»، از عرفاى سلسله ی ذهبیه است. لقب « پیر پالان دوز » از این رو به او داده شده که براى گذران زندگى خود، با وجود مقام والایى که نزد مردم داشته، به کار پالان‌دوزى اشتغال داشته است.
از این شخصیت پیر پالان دوز ، قرآن هفت‌سوره‌اى در دست است که به خط خوش ثلث نوشته شده است و حکایت از توانایى او در کار خطاطى دارد.ذهبیه شاخه ای عرفانی از پیروان معروف کَرخی و نجم الدین کفبری بوده اند.
از سده هفتم قمری به بعد شیوخی چون میر سید علی همدانی، خواجه اسحاق خَتَلانی و سید عبدالله برزش آبادی پیشوایی این فرقه را بر عهده داشته اند.
سید عبدالله که از اعقاب امام سجاد علیه السلام و نسل بیستم وی بوده عمده عمرش را در قریه بفرزش آباد مشهد گذرانیده و به سال ۸۷۲ قمری درگذشته و در همان روستا مدفون شده است
.از زمان سید عبدالله به بعد پیروان وی خصوصاً به ذَهَبیه شهرت یافته و عمدهً روی به تشیّع نهاده اند. ششمین قطب سلسله ذهبیه پس از سید عبدالله برزش آبادی همین شیخ محمد کارندهی بوده است.
روایت های مرتبط به شیخ معروف
درباره پیر پالان دوز روایت هایی بس وجود دارد وحاصل این روایت ها درکتب و مقالات مختلف به تعریف نشسته است ودر هرمحتوایی وارد میشوید نوعی از نوشته ها را میخوانید.
اما یکی ازمهمترین و معروفترین روایات شیخ محمدعارف عباسی مشهور به « پیر پالان دوز » است که درتمام محتواهای متعلق به ایشان از ایشان یاد شده است.
یک روز شیخ بها دربازار قدم میزد و پیرمردی رادید که مشغول دوختن پالان پاره مردم بودو ازاین راه امرار معاش میکرد. شیخ دلش به حال پیرمرد سوخت وجلو رفت وگفت:
سلام؛ سپس دستش رابه پالان پیرمرد زدو بلافاصله ازطرف غیب پالان پیرمرد پرشد از سکه های اشرفی پیرمرد وقتی این حرکت شیخ رادید ناراحت شد وفریاد زد چکار کردی؟
یالا سکه ها رابردار که به درد من نمیخورد. شیخ گفت: من نمیتوانم سکه ها را غیب کنم. پیرمرد چوب دستی خود را به پالان زد و سکه ها غیب شدند و رو به شیخ گفت :
تو که نمیتوانی غیب کنی چرا ظاهر می کنی؟ شیخ بها فهمید پیرمرد صاحب علم و کمالات بسیار است. پیر پالان دوز سپس روبه شیخ می کند و میگوید: “دلت را کیمیا کن!” کما اینکه خدای رحمان در حدیث قدسی درباره پیر پالان دوز می فرماید:
“یا عبدی اطعنی اجعلک مثلی انا اقول کن فیکون انت تقول کن فیکون: بنده من مرا اطاعت کن تا تو را مانند خود کنم. من می گویم باش پس بوجود می آید؛ تو هم می گویی باش پس می شود.”
در پایان از شما همسفران اجرای تور مشهد زمینی ، اجرای تور مشهد هوایی و اجرای تور مشهد ترکیبی بابت ارسال دیدگاه همانند محتوای آفر یا تور لحظه آخری مشهد سپاسگذاریم و از شما خواهشمندیم با ارسال نظرات خود ما را در ادامه مسیر یاری نمایید.
