نقاره خانه در مشهد مقدس و اصول نواختن نقاره و شروع این اتفاق ، فرهنگ ،سنت و اساس این موضوع در ایروناسیر مطالعه کنید .

یکی از جاذبه های شهر مشهد برخلاف تصورات خیلی از زائران که باید به اماکن تاریخی پرداخت نقاره خانه حرم حضرت رضا ( ع ) می باشد .

مختصری از نقاره خانه حرم 

شاید اگر شما همسفر اجرای تور مشهد ترکیبی،زمینی یا اجرای تور مشهد هوایی در حرم حضرت رضا نیاز به خلوتی با حضرت را داشته باشید بهترین کار سفر به شهر مشهد می باشد .

نشستن در کنار حضرت مطهر امام رضا بنشینید و از آن بالا به گنبد زیبا و طلایی آستان قدس نگاه کنید و در این بین صدای نقاره خانه هم طبق روال همیشه به گوش برسد .

معمولا خیلی از همسفران تورهای مشهد ما ازین اطلاعات غنی هستند و ما بیشتر تلاش خود رابرای همسفرانی که برای اولین بار به مشهد سفر میکنند .

نواختن نقاره از زمانهاى قدیم در آستان مقدس امام رضا (ع) ( مشهد ) معمول بوده است. اما این که این رسم از چه زمانى در مشهد آغاز شده و به صورت یک سنّت درآمده، معلوم نیست.

نه نویسندگان در باره آن چیزى نوشته اند و نه اسناد و مدارک موجود در حرم مطهر چیزى را نشان مى دهد. اما از نشانه هاى تاریخى چنین برمى آید که در قرن دهم، نواختن نقاره معمول بوده است.

فضل بن روزبهان خنجى در کتاب مهمان نامه بخارا، در حالات محمدخان شیبانى ، سلطان ماوراءالنهر که مشهد مقدس و ناحیه طوس را تصرف کرده بود، مى نویسد:

سلطان تصمیم گرفت به زیارت حضرت رضا علیه السلام برود، از این رو، با اعیان لشکر خود و قاضیان و محتشمان عازم مشهد گردید.

من با گروهى قبلاً به مشهد رفتیم و در آن جا مراسم استقبال را فراهم کردیم. بر فوق بارگاه حضرت، محلّى که نقاره خانه نوبت حضرت امام مى زنند .

جماعت نقاره چیان اردوى همایون و نفیرچیان ایستاده، مترصّد آن که چون موکب همایون برسد نقاره بکوبند و نفیر نوازند.

آن حضرت امر فرمودند که دم نزنند و نفیرنوازى را به فقیرنوازى بدل فرمودند، و چون به درگاه بارگاه رسیدند، فرود آمده به پیشگاه برآمدند .

نقاره خانه به زبان عام

از این متن معلوم مى شود که در قرن نهم و دهم در مشهد حرم مطهر ، نقاره خانه نواخته مى شده و جایى هم در بلندى براى نقاره زنان اختصاص داشته است.

در روزگاران پیشین، استفاده از شیپور و نقاره در دربار شاهان معمول بود و هر بامداد و شبانگاه، در کاخها و قصور و محلهاى اقامت حاکمان و امیران در شهرها و بیابانها نقاره خانه ای تاسیس و نقاره مى زدند و مردمان را احضار و یا مرخص مى کردند و طبل نواختن و شیپور زدن، نشان حاکمیت و اقتدار شاهان به شمار بوده است.

در ایران، نواختن طبل و نقاره، تا زمان قاجاریه ادامه داشت و حاکمان هم در مراکز استانها به هنگام معینى از آن استفاده مى کردند و در مناطق شرقى کشور حتى تا اوایل قرن حاضر نیز معمول بود.

اما چرا این شیوه در بارگاه امام رضا(ع) مرسوم شده، چه کسى آن را بنا نهاده و از چه زمانى این کار رواج یافته است، معلوم نیست، و هر کس بر پایه ذوق و برداشت خود، براى آن انگیزه اى بیان مى کند. به این برداشتها توجه کنید :

ـ از آن جا که امام رضا (ع) عنوان ولایتعهدى داشته و ایشان را سلطان مى خوانده اند، نواختن نقاره در نقاره خانه بارگاه ایشان معمول شده است.

ـ شاید زمانى براى پاسدارى از حرم مطهر و مشهد، در آن جا لشکریانى بوده اند که براى اعلام آمادگى ایشان نیاز به نواختن در نقاره خانه بوده، و سپس این رسم به سان یک سنّت، ماندگار شده است.

ـ نقاره زدن و شیپور نواختن، براى احترام و بزرگداشت بارگاه امام رضا (ع) است و تنها جنبه تشریفاتى دارد و هیچ نظر دیگرى در میان نبوده است.

برنامه زمانی نواختن نقاره خانه

به هر حال، و با هر انگیزه اى که این کار آغاز شده باشد، اینک نقاره هر صبح پیش از طلوع آفتاب و هر عصر پیش از غروب خورشید نواخته مى شود و همزمان با برآمدن و فروشدن آفتاب، آخرین نواهاى نقاره به گوش مى رسد.

این بدان معنى است که نمازگزاران براى بر پا داشتن فریضه خود، اندک فرصتى بیش ندارند و اگر نماز خویش را به جاى نیاورده اند، مى باید شتاب کنند و به اقامه نماز بپردازند.

افزون بر این، هنگامى که حادثه خاصى رخ دهد که مردم شادمان گردند و جشنى همگانى پدید آید، نقاره نوازان بر فراز نقاره خانه مى روند و بر طبل ها مى کوبند و در شیپورها مى دمند.

همچنین هر گاه در آستان امام هشتم (ع) ( مشهد ) بیمارى شفا یابد و به خیل شفایافتگان آستان حضرتش افزوده شود، به منظور اعلام همگانى و اظهار سرور و شادمانى ، نقاره ها را به صدا در مى آورند.

علاوه بر این، در شبهاى میلاد معصومان و بزرگداشت مناسبتهاى مذهبى ، مانند جشنهاى بزرگ قربان و فطر و غدیر، و هم چنین در زمان تحویل هر سال شمسى ، در آغاز نوروز، نقاره خانه شروع به نواختن مى شود.

اما… در ایام محرم و صفر که روزهاى سوگوارى شیعیان است، به منظور احترام به آیین سوگوارى ، هیچ نوایى از نقاره خانه به در نمى آید.

براى نقاره زدن در آستانه مقدسه، محل خاصى در نظر گرفته شده و جاى بلندى فراهم آمده است. این بناى زیبا و باشکوه، بر فراز ایوان شرقى صحن عتیق (انقلاب) قرار دارد و از قسمتهاى مختلف حرم، دیده مى شود.

دلایل قرار گرفتن این مکان بر بلندی

 بلندى بنا سبب شده است که به هنگام نقاره زدن، آواى آن تا دوردستها شنیده شود، و بویژه به هنگام برآمدن آفتاب، که شهر از هیاهوى آمد و شد اتومبیلها خالى است، نواى آن در چهارسوى مشهد، گوش شهروندان را نوازش دهد.

بناى جدید و چشمگیر نقاره خانه، با ظرافت و شکوه خود، از دیدنى ترین بخشهاى حرم مطهر است که همگان را به اعجاب و تحسین وامیدارد.

بناى نقاره خانه که سراسر از کاشى فیروزه اى است و در پیرامون ایوان آن نرده کشى شده است، دو طبقه دارد .

طبقه زیرین جاى گذاشتن طبل ها و شیپورها است، و طبقه دوم محل استقرار نوازندگان.نقاره زنان هفت نفر هستند که سه نفرشان بر طبل مى کوبند و چهار نفر در شیپور مى دمند.

این نوا در  زمانی که اتفاقاتی از قبیل مراسم خاصی از اعیاد یا شهادت ها وجود دارد نواخته می شود و در گذشته های پدران روایات زیادی ازین نقاره خانه مطرح میشد .

در مطالعاتی که در حال انجام برای ایجاد و تولید این محتوا بودیم به مطلبی جالب برخورد کردم که عنوان کردن آن برای شما همسفران خالی از لطف نیست .

تعداد افرادی که در نقاره خانه مشغول به فعالیت بودند ۱۱ نفر بوده که در نوبت های مختلف به فعالیت میپرداختند . اما بطور معمول ۳ نفر بر طبل میکوبیند و ۴ نفر شیپور میزدند .

بنابراین اگر تمایل داشتید تا به حرم مطهر حضرت رضا بروید و با نشستن در حیاط به صدای زیبای نقاره خانه حرم گوش فرا دهید استفاده از تور مشهد گزمیده ایده آلیست

همچنین از شما همسفران محترم دعوت میکنیم ضمن ارسال دیدگاه خود ازین محتوا با مطالعه آخرین محتوای موجود بنام باغ موزه نادری مشهد ما را یاری نمایید .